Συμβολισμοί

Σε περιπτώσεις μαζικών καταστροφών ένα από τα βασικότερα πράγματα που πρέπει να γίνουν πρώτα είναι να αποκτήσουν τα θύματα κάποιου είδους αναγνωριστικό.

Οι λόγοι για τους οποίους πρέπει να γίνει αυτό είναι νομίζω προφανείς και δεν χρειάζεται να τους αναφέρω εδώ.

Η μαζική υποδοχή προσφύγων μοιάζει πολύ με μαζική καταστροφή από την πλευρά των αρχών που θα πρέπει να ασχοληθούν με τους ανθρώπους αυτούς.

Και σε αυτή η περίπτωση η καταγραφή και η ταυτοποίηση των προσφύγων είναι ένα από τα πρώτα και τα βασικότερα που πρέπει να γίνουν.

Υπάρχουν πολλοί τρόποι να γίνει αυτό. Οι περισσότεροι απαιτούν την συνεργασία των ανθρώπων αυτών. Όμως πρόκειται για ανθρώπους που μιλάνε άλλη γλώσσα και που επίσης μπορεί να βλέπουν με καχυποψία την κάθε αρχή. Άλλες χρειάζονται μια ελάχιστη υποδομή, όπως για παράδειγμα την ύπαρξη έντυπων με φωτογραφία, ή βραχιολιών που αυτή την στιγμή δεν υπάρχει. Ο πρακτικότερος και ευκολότερος τρόπος λοιπόν να το κάνει κάποιος αυτό είναι να γράψει έναν αριθμό στο μπράτσο του πρόσφυγα.


Από άποψη συμβολισμού αυτό είναι φρικτό, φέρνει συνειρμούς άλλων εποχών. Όμως δεν είναι η πράξη αυτή κάθε αυτή του «μαρκαρίσματος» φρικτή. Είναι ο συμβολισμός και οι συνειρμοί που την βαραίνουν.

Πριν από λίγες ημέρες κάτι τέτοιο έγινε στην Τσεχία, όπου η αστυνομία αποφάσισε να «μαρκάρει» τους πρόσφυγες που έφτασαν ξαφνικά και μαζικά εκεί γράφοντας έναν αριθμό με μαρκαδόρο στο μπράτσο τους. Οι εικόνες ξεσήκωσαν διαμαρτυρίες.

Όμως τελικά εξαρτάται γιατί γίνεται κάτι τέτοιο, με ποια πρόθεση. Αν η πρόθεση είναι η διευκόλυνση όλων όσων εμπλέκονται, αρχών και προσφύγων στο να διαρκέσουν λιγότερο οι απαραίτητες διαδικασίες να ταλαιπωρηθούν λιγότερο οι άνθρωποι και να είναι πιο αποτελεσματική η διαδικασία δεν θα πρέπει να έχουμε πρόβλημα με κάτι τέτοιο.

Το ίδιο και η κατάσταση έκτακτης ανάγκης, η αστυνομία, ο στρατός.

Ο αριθμός των προσφύγων σε κάποια νησιά είναι τόσο μεγάλος που δεν μπορεί να τους διαχειριστεί κανείς κρατικός ή εθελοντικός φορέας μόνος του. Ο στρατός όμως μπορεί να φτιάξει μεγάλα camp για να μείνουν προσωρινά. Μπορεί να στήσει σκηνές για τους πρόσφυγες, μαγειρεία, ιατρεία εκστρατείας σε πολύ μικρό χρόνο και σε μεγάλη κλίματα. Ο συμβολισμός που μπορεί να έχει η είδηση της κήρυξης έκτακτης ανάγκης και η χρήση του στρατού για την αντιμετώπιση του προβλήματος αυτού μπορεί να είναι απεχθής, όμως παραμένει συμβολισμός και όχι ουσία. Αν ο στρατός χρησιμοποιηθεί για να βοηθήσει την βελτίωση των συνθηκών διαμονής των προσφύγων γιατί θα πρέπει να αποκλείουμε την χρήση του;

Αν σταλθούν περισσότεροι αστυνομικοί ή λιμενικοί με σκοπό την γρηγορότερη και πιο αποδοτική διαχείριση της κατάστασης αυτής γιατί αυτό να αποτελεί πρόβλημα;

Ακόμα και τα ΜΑΤ ίσως να έχουν θέση στην διαχείριση αυτού του τεράστιου αριθμού ανθρώπων, αλλά και των δήθεν «αγανακτισμένων» φασιστοειδών που τελευταία επιτίθενται στους πρόσφυγες. Ναι, ο συμβολισμός της είδησης «η κυβέρνηση στέλνει τα ΜΑΤ στους πρόσφυγες» θα ήταν πολύ άσχημος. Αλλά το τι θα κάνουν και πως θα δράσουν εκεί εξαρτάται από τις εντολές που θα έχουν. Αν οι άλλες υπηρεσίες είχαν κάνει την δουλειά τους δεν θα χρειαζόταν να μιλήσουμε καν για τα ΜΑΤ. Δεν την έχουν κάνει όμως.

Και φυσικά θα πρέπει πριν από όλα να σταλθούν μεταφραστές. Να μπορεί κάποιος να συνεννοηθεί με τους ανθρώπους αυτούς. Να τυπωθούν φυλλάδια στην γλώσσα τους που να τους ενημερώνουν. Και δικηγόροι που να ενημερώνουν έγκυρα για τα δικαιώματα αυτών των ανθρώπων. Άλλος συμβολισμός εκεί. Θα σκούζουν κάποιοι ακόμα και γι’ αυτό. Δεν πειράζει, το αποτέλεσμα έχει σημασία.

Η ουσία είναι ότι υπάρχουν μερικές χιλιάδες άνθρωποι χωρίς στέγη, φαγητό, νερό, ή χρήματα κάτι πρέπει να γίνει για να τους παρασχεθούν τα βασικά. Άμεσα και για όλους.

Και αν κάτι τέτοιο μπορεί να γίνει με την συνδρομή του στρατού αυτό θα πρέπει να είναι κάτι παραπάνω από ευπρόσδεκτο από όλους. Αν χρειαστεί τις πρώτες ώρες μα «μαρκαριστούν» αυτό δεν θα πρέπει να αποτελεί εμπόδιο λόγω συμβολισμών. Αν σε αυτό βοηθάει η κήρυξη της περιοχής σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης γιατί να μην κηρυχθεί; Και αν χρειάζονται περισσότεροι αστυνομικοί ή και λιμενικοί για να βοηθήσουν στην διαχείριση της κατάστασης αυτής γιατί να μην σταλούν;

Όλα τα παραπάνω δεν αφορούν πρόσφυγες ή οικονομικούς μετανάστες μόνο. Αφορούν κάθε περίπτωση που για οποιονδήποτε λόγο χρειάζεται η διαχείριση ενός μεγάλου πλήθους ανθρώπων που δεν έχουν τα μέσα να επιβιώσουν από μόνοι τους. Ένα παράδειγμα θα μπορούσε να είναι ένας μεγάλος σεισμός ή μια πλημμύρα. Η επιλογή των μέσων που θα χρησιμοποιηθούν για να αντιμετωπιστεί μία τέτοια κατάσταση δεν μπορεί να εξαρτάται από συμβολισμούς αλλά μόνο από τις πρακτικές ανάγκες των ανθρώπων αυτών και τα εργαλεία που έχει στην διάθεσή του το κράτους που καλείται να τις ικανοποιήσει. Τουλάχιστον προσωρινά θα πρέπει όλα αυτά τα εργαλεία να χρησιμοποιηθούν ασχέτως συμβολισμών και συνειρμών. Όταν με το καλό ομαλοποιηθεί η κατάσταση συζητάμε για την αισθητική και την εικόνα. Αρχικά προέχει η ασφάλεια και οι βασικές ανάγκες που θα πρέπει να παρέχονται άμεσα και αποτελεσματικά.

Ξέρω βέβαια ότι πολλοί που ζητάνε τέτοια μέτρα έχουν άλλα στο μυαλό τους. Την αστυνομία να μαντρώσει τους πρόσφυγες, τον στρατό για να βοηθήσει σε αυτό το μάντρωμα, την κατάσταση έκτακτης ανάγκης ίσως για να περιορίσει την ικανότητα δημοσιογράφων και πολιτών να μαθαίνουν τι συμβαίνει. Είναι αυτοί που φτιάχνονται με την εικόνα του στρατιώτη ή αστυνομικού που στρέφει το όπλο του κατά ενός ανθρώπου που χρειάζεται βοήθεια, όχι βία. Όμως κάτι τέτοιο δεν θα γίνει αν η πολιτική ηγεσία δεν το θέλει.

Η μέχρι πριν λίγο καιρό πολιτική ηγεσία ισχυριζόταν ότι δεν ήθελε κάτι τέτοιο. Ήθελε να βοηθήσει αυτούς τους ανθρώπους. Απέφυγε όμως να τα κάνει. Απέφυγε να ενεργοποιήσει την κρατική μηχανή, ίσως και για να αποφύγει τους συμβολισμούς που λέγαμε. Και τώρα ενδέχεται μια άλλη κυβέρνηση, πολύ λιγότερο φιλική στους ανθρώπους αυτούς να το κάνει. Αρκεί να θυμηθεί κανείς την στάση της κυβέρνησης Σαμαρά στο θέμα και να σκεφτεί ποιοι μπορεί να είναι υπουργοί σε μία πιθανή κυβέρνηση Μεϊμαράκη.

Αργήσαμε.

Και εν μέρει φταίνε αυτοί οι γαμημένοι οι συμβολισμοί